Wie geld wil lenen voor een verbouwing, hoeft niet meer per se naar de bank. Vraag het de massa, via crowdfunding. Dat wint aan populariteit.
Eveline Maarsse (30) en haar vriend kochten vorig jaar een nieuwe woning, die ze flink verbouwden. In het najaar wilde ze de badkamer verbouwen, maar was het bouwdepot uit de hypotheek leeg. ‘We hadden nog 12 duizend euro nodig om de aanbouw af te maken. Via-via hoorden we dat crowdfunding ons misschien kon helpen. Mensen in onze omgeving vonden dat een beetje eng, maar wij hadden daar geen last van. We benaderden het platform Geldvoorelkaar.nl. Zij plaatsten op 11 november onze oproep op hun site. Tot onze verbazing was het bedrag nog dezelfde dag volledig gefinancierd. Acht dagen later stond het geld op onze rekening.’
Volgens adviesbureau Douw & Koren is vorig jaar in Nederland via crowdfunding 63 miljoen euro opgehaald. Een verdubbeling ten opzichte van 2013. ‘Wij kregen onze kans door de kredietcrisis en het marktfalen van banken’, zegt Edwin Adams, directeur van Geldvoorelkaar.nl. Zijn bedrijf, de grootste Nederlandse marktplaats voor crowdfunding, verzamelde vorig jaar 29 miljoen euro voor ondernemers en particulieren. Adams: ‘Banken hanteren steeds strengere regels, vooral door veranderde regelgeving. Kredieten van minder dan twee ton vinden ze eigenlijk niet interessant meer. Daaraan verdienen ze te weinig.’ Geldvoorelkaar.nl financiert juist zulke bedragen: wel verbouwingen, nog geen volledige hypotheken. Die lopen te lang. ‘Onze investeerders willen hun geld snel terug zien.’
Nu de economie weer aantrekt, willen particulieren en bedrijven meer lenen en investeren. Adams: ‘Mensen komen bij ons omdat ze bij de bank zijn afgewezen. Of omdat ze genoeg hebben van banken, bijvoorbeeld vanwege de bonussen. Soms vinden ze het leuk om op een nieuwe, moderne manier aan geld te komen.’
Het bedrijf van Edwin Adams en compagnon Martijn van Schelven groeit als kool. Ze zijn vier jaar geleden begonnen en financierden al 735 projecten, dankzij 72 duizend investeringen. Want dat is het grote verschil met een lening bij de bank: bij crowdfunding krijg je het geld van tientallen investeerders, die bijvoorbeeld elk een paar honderd euro inleggen. Geldvoorelkaar.nl houdt de financiële administratie bij voor leners en investeerders. En spreekt beide partijen aan als dat nodig is, bijvoorbeeld bij wanbetaling.
Circa 20 procent van de projecten van Geldvoorelkaar.nl zijn particuliere projecten. Er is bijvoorbeeld 23 keer een verbouwing of aanbouw gefinancierd. Het grootste daarmee gemoeide bedrag was 130 duizend euro. Daarnaast financierde het platform zonnepanelen, isolatie en aardwarmtepompen. De looptijd van leningen is minimaal zes maanden en maximaal zeven jaar. Een particulier kan alleen het bedrag lenen dat bij zijn inkomen past. Meestal gaat het om bedragen tussen 10 duizend en 25 duizend euro.
Anders dan de bank
Geldvoorelkaar.nl gaat anders te werk dan een bank en is soms minder streng. Maar Adams haast zich daar aan toe te voegen dat zijn bedrijf wel degelijk regels heeft. ‘We vinden het inkomen heel belangrijk, dat bepaalt de mogelijkheid een lening vlot af te lossen. Net als de bank willen wij voorkomen dat iemand in betalingsproblemen komt. Maar wij verplichten niemand naar de notaris te gaan, een overlijdensrisicoverzekering te sluiten of de dekking op de opstalverzekering te verhogen.’
Van alle aanvragen voor een lening die het platform krijgt, komt slechts 10 procent als oproep op de site. Aanvragers moeten eerst inkomensgegevens, een kopie van het legitimatiebewijs en een maximaal vier weken oude werkgeversverklaring overleggen. Zelfstandigen zonder personeel moeten door een accountant ondertekende jaarcijfers van de laatste twee of drie jaar overleggen. Geldvoorelkaar.nl controleert vervolgens bij het BKR welke leningen de aanvrager nog meer heeft lopen. En bijFocumof de aanvrager een goede betaalmoraliteit heeft. Want de investeerders willen hun spaargeld binnen de afgesproken periode terug. Adams: ‘Als je door de screening bent, gaat het snel. Zodra we een aanvraag op onze site plaatsen, is die meestal binnen een paar dagen gefinancierd. Soms al binnen een paar uur.’
Degene die de lening aanvraagt, bepaalt de rente. Adams: ‘Voor een verbouwing is het nu reëel een rente van 4 procent te bieden. Dan trek je spaarders die meer rente willen dan de circa 1 procent van de bank. Als je niet snel voldoende investeerders trekt, kun je de rente wat verhogen.’ Dat klinkt aantrekkelijker voor de investeerders dan voor de aanvrager van de lening – die betaalt bij een bank nu minder dan 3 procent hypotheekrente. Adams: ‘Ja, maar mensen komen vaak bij ons omdat de bank geen lening wil verstrekken. En vergeet niet dat de bank het pand als extra zekerheid heeft, en dat er vaak ook nog NHG is. Daardoor kan de bank een lagere hypotheekrente berekenen. Je moet de rente die de aanvrager biedt vergelijken met de rente van een persoonlijke lening of consumptief krediet, daarbij is er ook geen sprake van een onderpand. Die rentes liggen nu grofweg tussen de 4 en 10 procent.’
Gaat het ook wel eens mis bij crowdfunding? Adams: ‘Jazeker. Juist omdat er geen onderpand is, kan het gebeuren dat de investeerder zijn geld niet terugkrijgt. Daarom noemen wij het geen sparen, maar investeren. Er zit risico aan. In 3 à 6 procent van de gevallen krijgt de aanvrager van de lening betalingsproblemen.’ Zelfs met een deurwaarder lukt het niet altijd het bedrag terug te krijgen. Wie via geldvoorelkaar.nl een lening afsluit, wordt ingedeeld in een risico*klasse, zodat de investeerder weet waar hij aan toe is. Klasse 5 geeft het hoogste risico. Daarom bieden aanvragers uit die klasse vaak de hoogste rente.
‘Duur en riskant’
Niet iedereen is enthousiast over crowdfunding. Econoom Erica Verdegaal schreef onlangs in NRC Handelsblad dat ze de financieringsvorm ‘duur’ en ‘riskant vindt bij betalingsachterstand’. Ze wijst erop dat je bij wijhypotheek.nl zonder waarschuwing 5 procent boeterente per maand moet betalen, als je de lening te laat terugbetaalt.
De toezichthouders bekijken crowdfunding welwillend, maar willen het goed regelen. Geldvoorelkaar.nl heeft in 2012 – als eerste platform voor crowdfunding – al een vergunning gekregen van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). De Nederlandsche Bank is blij dat er meer dynamiek en keuzemogelijkheden komen op de Nederlandse financiële markt. Minister Dijsselbloem (Financiën) schreef de Tweede Kamer in maart dat crowdfunding in een behoefte voorziet en snel groeit. In 2014 zijn er 24 platforms bijgeschreven in de AFM-registers. De minister wil bijdragen aan verantwoorde groei. Hij komt daarom in het najaar met nadere regels, die 1 januari 2016 ingaan.
Vereniging Eigen Huis juicht crowdfunding toe. Beleidsadviseur Michel Ligtlee: ‘Het zorgt voor meer variatie en concurrentie. Maar het moet wel verantwoord gebeuren. Te veel of te hoge leningen kunnen een huiseigenaar in betalingsproblemen brengen. Daar heeft niemand wat aan.’
Tekst door Anton Van Tuyl
Magazine Vereniging Eigen Huis
